J e z i o r o W a ł p u s z
Jezioro
położone jest w odległości około 5 km na północny
wschód od Szczytna, wyniesione 144 m n.p.m. Jego
powierzchnia wynosi 439 ha, a z północy na południe akwen
dłuży się przez 5,7 km, a z zachodu na wschód ma od 0,4 do
1,5 km. W najgłębszym miejscu jezioro ma 10 m. Linia brzegowa
ogólnie raczej słabo rozwinięta, jedynie w wąskiej partii
północnej istnieje kilka zatoczek. W nieco szerszym miejscu
tej części jeziora znajduje się mała wyspa. Brzegi akwenu w części
północnej są dosyć wysokie, bezleśne i otoczone polanami i
łąkami, w północnej zaś płaskie i kryte lasem, a miejscami
występują grzęzawiska. Blisko brzegu północno-wschodniego
leży wieś Stare Kiejkuty. Przepływająca przez nią struga łączy
Wałpusz z Jeziorem Starokiejkuckim (33 ha), a za jego sprawą z jeziorem
Łęsk (148 ha). Ten silnie wydłużony akwen o długości 5,2 km przy
maksymalnej szerokości ledwie 380 m, po przewężeniu w partii
południowej zwany jest Małym Łęskiem lub Łęczkiem, zaś na
północy wygiętą rynną sięgającą aż po wieś Orzyny, tworzy z
Wałpuszem dostępny dla kajaków trakt wodny. Dzięki strudze i
Kanałowi Marksewskiemu Wałpusz nawiązuje kontakt hydrologiczny z
jeziorem Marksewo (zwanym również Marksoby) o pow. 155 ha,
jakieś 2,5 km na północny wschód. Z kolei około
1,5 km w przeciwnym kierunku leży nieopodal szosy ze Szczytna do
Rucianego małe Jezioro Lemańskie. Akwen odwadniany jest w kierunku
południowym przez rzekę Wałpuszę płynącą do Omulwi (prawy dopływ
Narwi). W południowej części jeziora Lemańskiego wiedzie Szlak
Tatarski ze Szczytna do Babięt.